Systemy wczesnego ostrzegania w ocenie działalności instytucji finansowych

Wprowadzenie 7




Rozdział 1

Ocena bezpieczeństwa funkcjonowania instytucji finansowych - Mirosława Capiga 9

1.1. Wielowymiarowość bezpieczeństwa funkcjonowania instytucji finansowych 9

1.2. Miary bezpieczeństwa w ocenie funkcjonowania instytucji finansowych 20

1.2.1. Banki 20

1.2.2. Zakłady ubezpieczeń 25

1.2.3. Fundusze inwestycyjne (TFI) 31

1.3. Specyfika ryzyka upadłości w instytucjach finansowych 34

1.4. Systemy wczesnego ostrzegania w identyfikowaniu zagrożenia upadłością instytucji finansowej 43

Bibliografia 48




Rozdział 2

Systemy wczesnego ostrzegania przed ryzykiem niewypłacalności, bankructwa i upadłości klienta instytucji finansowej - Grażyna Szustak 51

2.1. Ryzyko generowane przez klienta instytucji rynku usług finansowych 51

2.2. Źródła i zakres oceny wypłacalności klienta instytucji finansowych - zasadnicza przesłanka skuteczności działania ich systemów wczesne­go ostrzegania 56

2.3. Wczesne wykrywanie przedsiębiorstw zagrożonych upadłością na podstawie badań wewnętrznych parametrów finansowych i jakościowych oraz analizy ich otoczenia 63

2.3.1. Systemy wczesnego ostrzegania bazujące na finansowej analizie wskaźnikowej 63

2.3.2. Metody oceny jakościowej klientów instytucjonalnych 69

2.3.3. Punktowa ocena ryzyka 73

2.3.4. Statystyczne modele ryzyka kredytowego 76

2.4. Metody kwantyfikacji ryzyka kredytowego generowanego przez konsumentów 88

2.4.1. Metoda dochodowa - element detalicznych systemów wczesnego ostrzegania 88

2.4.2. Scoring - zobiektywizowana diagnoza ryzyka ekspozycji klienta indywidualnego 92

Bibliografia 97




Rozdział 3

Dotychczasowe doświadczenia w tworzeniu modeli identyfikacji zagrożeń w wybranych instytucjach systemu finansowego - Witold Gradoń 101

3.1. Modelowanie systemów wczesnego ostrzegania instytucji finansowych 101

3.1.1. Dylematy budowy formalnych modeli systemów wczesnego ostrzegania 101

3.1.2. Prognozy ostrzegawcze 104

3.1.3. Metoda punktowa (scoringowa) 107

3.1.4. Dyskryminacyjny model regresji wielorakiej 112

3.1.5. Model logitowy 115

3.2. Metody oceny stabilności systemu bankowego 118

3.2.1. Metodyka stosowana przez Narodowy Bank Polski 118

3.2.2. Metodyka stosowana przez Bankowy Fundusz Gwarancyjny 120

3.3. Metody oceny stabilności zakładów ubezpieczeń 124

3.3.1. Wybrane światowe modele oceny stabilności zakładów ubezpieczeń 124

3.3.2. System wczesnego ostrzegania Państwowego Urzędu Nadzoru Ubezpieczeń 130

Bibliografia 136




Rozdział 4

System wczesnego ostrzegania Komisji Nadzoru Finansowego - Witold Gradoń 139

4.1. BION, czyli nadzór oparty na analizie ryzyka 139

4.2. Badanie i ocena nadzorcza banków komercyjnych 143

4.2.1. Uwagi ogólne 143

4.2.2. Algorytm procesu BION banków komercyjnych 145

4.2.3. Pomiar i sposób oceny poszczególnych rodzajów ryzyka i systemu zarządzania 149

4.2.3.1. Ryzyko kredytowe 149

4.2.3.2. Ryzyko rynkowe 151

4.2.3.3. Ryzyko operacyjne 154

4.2.3.4. Ryzyko płynności 155

4.2.3.5. Ryzyko biznesowe 158

4.2.3.6. Ryzyko modeli 160

4.2.3.7. Ryzyko trudno mierzalne 162

4.2.3.8. Ryzyko kapitałowe 163

4.2.3.9. Ocena zarządzania i kierownictwa 166

4.3. Metodyka BION zakładów ubezpieczeń i zakładów reasekuracji 167

4.3.1. Uwagi ogólne 167

4.3.2. Zasady przeprowadzania oceny BION zakładów ubezpieczeń i zakładów reasekuracji 169

4.3.2.1. Pomiar i ocena ryzyka zagregowanego 169

4.3.2.2. Ocena adekwatności kapitałowej 172

4.3.2.3. Ocena procesu zarządzania 174

4.3.2.4. Ocena końcowa BION zakładu ubezpieczeń i zakładu reasekuracji 180

4.4. Badanie i ocena nadzorcza powszechnych towarzystw emerytalnych 183

4.4.1. Uwagi ogólne 183

4.4.2. Zasady przeprowadzania oceny BION w PTE 185

4.4.2.1. Ocena ryzyka zagregowanego w PTE 185

4.4.2.2. Ocena adekwatności kapitałowej 190

4.4.2.3. Ocena końcowa BION w PTE i działania nadzorcze 192

Bibliografia 194

Autorami książki są pracownicy naukowo-dydaktyczni Katedry Bankowości i Rynków Finansowych Uniwersytetu Ekonomicznego w Katowicach:




Mirosława Capiga - doktor habilitowany, profesor UE, której przedmiotem zainteresowania są zagadnienia zarządzania bankiem, ze szczegól­nym uwzględnieniem zagadnień bezpieczeństwa finansowego, zarówno w ujęciu instytucjonalnym, jak i czynnościowym.




Witold Gradoń - doktor nauk ekonomicznych, adiunkt, który jest specjalistą w zakresie funkcjonowania rynku finansowego, ze szczególnym uwzględnieniem instrumentów rynku pieniężnego i rynku kapitałowego oraz ochrony interesów jego uczestników zarówno instytucjonalnych, jak i indywidualnych.




Grażyna Szustak - doktor nauk ekonomicznych, adiunkt, która koncentruje się na zagadnieniach dotyczących działalności operacyjnej banku i pro­blemach związanych z rolą instytucji nadzorczych w zapewnieniu bezpieczeństwa finansowego, ze szczególnym uwzględnieniem rynku informacji gospodarczej.